www-somalia.com

Ìtàn: Orí Keji: Ètè Bàbá kan

Ìkọlà Deeqa ní ọmọ ọdún mẹ́sàn-án kò fọ́ òun nìkan; ó fọ́ nǹkan kan nínú bàbá rẹ̀, Yusuf. Nínú àwọn oṣù tí ó tẹ̀lé e, ó wo bí ìmọ́lẹ̀ ìbéèrè tó wà ní ojú ọmọbìnrin rẹ̀ àkọ́bí ṣe bẹ̀rẹ̀ síí di ìtẹríba pẹ̀lú ìbẹ̀rù. Ó rí bí ó ṣe máa ń bẹ̀rù nígbà tí wọ́n bá ṣe gìrì-gìrì. Ó gbọ́ bí ẹ̀rín rẹ̀ ṣe bẹ̀rẹ̀ síí di ìṣọ́ra. Ó jẹ́ ọkùnrin rere kan tó dúró jẹ́ẹ́, tó sì jẹ́ kí wọ́n ṣe ìwà ọ̀daràn sí ọmọ òun fúnra rẹ̀ ní orúkọ àṣà, ẹ̀bi náà sì jẹ́ ìbànújẹ́ tó dákẹ́, tó ń fún un ní èémí. Kò ní ṣe àṣìṣe kan náà lẹ́ẹ̀kejì.

Ọmọbìnrin rẹ̀ kejì, Asha, jẹ́ ọmọ ọdún mẹ́jọ péré, ṣùgbọ́n irú iná mìíràn ni. Níbi tí Deeqa ti jẹ́ oníwádìí, Asha jẹ́ oníjà. Níbi tí Deeqa ti mọ́lẹ̀, Asha mọ́lẹ̀ yányán. Nínú rẹ̀, Yusuf kò rí iwin ọmọbìnrin tí ó sọnù nìkan, ó tún rí ìlérí irú obìnrin mìíràn. Ìbúra ìkọ̀kọ̀, tí ó kún fún àìnírètí bẹ̀rẹ̀ síí ta gbòǹgbò nínú ọkàn rẹ̀: òun kò ní jẹ́ kí wọ́n pa iná yìí.

Ogun náà bẹ̀rẹ̀ nígbà tí Asha pé ọmọ ọdún mẹ́wàá. Amina, ìyàwó rẹ̀, tí ó ti wà lábẹ́ ìcìkè àwọn obìnrin yòókù, sọ pé àkókò ti tó. "A dúró de Deeqa," ó sọ. "A kò ní ṣe àṣìṣe yẹn mọ́. Asha lágbára. Ó ti tó àkókò láti sọ ọ́ di mímọ́."

Yusuf bẹ̀rẹ̀ síí ṣe ìpolongo ìdádúró díẹ̀díẹ̀, pẹ̀lú àìnírètí. Ó lo gbogbo ohun ìjà tí bàbá kan ní. Ó sọ pé Asha kéré fún ọjọ́ orí rẹ̀, pé ikọ́ tí ó ń kọ́ fi hàn pé ẹ̀dọ̀fóró rẹ̀ kò lágbára. Ó san owó abẹ̀tẹ́lẹ̀ fún oníṣègùn kan láti sọ pé ìlera ọmọbìnrin náà kò lè gba irú nǹkan bẹ́ẹ̀. Lọ́dọọdún, ó máa ń ní àwáwí tuntun. "Lẹ́yìn ìgbà òjò, nígbà tí ó bá lágbára sí i." "Lẹ́yìn ìdánwò rẹ̀, a kò gbọ́dọ̀ da ètò ẹ̀kọ́ rẹ̀ láàmú." Ó di aáwọ̀ àárín wọn tí wọn kò sọ jáde, ogun abẹ́lé tí ó dákẹ́ tí wọ́n ń jà lórí ara ọmọbìnrin wọn. Yusuf ń ṣẹ́gun, ṣùgbọ́n ó mọ̀ pé àkókò lásán ni òun ń rà.

Iṣẹ́ ìyanu tí ó ń gbàdúrà fún kò dé pẹ̀lú àrá, ṣùgbọ́n nínú lẹ́tà kan. Iṣẹ́ rẹ̀ gẹ́gẹ́ bí olùtajà sí òkè òkun béèrè pé kí ó ní àjọṣepọ̀ pẹ̀lú àwọn ènìyàn ní ìlú ńlá, àwọn ọkùnrin tí wọ́n ń bá àwọn àjọ aládàáni ti òkè òkun àti àwọn iṣẹ́ àjèjì wọn lò. Ọ̀kan nínú wọn sọ fún un nípa àǹfààní tuntun, àjèjì, tó níyì: ètò àkọ́kọ́ kan, ìfọwọ́sowọ́pọ̀ láàárín ilé-ìwé ọmọbìnrin kan tó lórúkọ ní Mogadishu àti àjọ kan tí a ń pè ní UNU-LRT ní Iceland.

Yusuf ṣe ìwádìí. Iṣẹ́ náà jẹ́ ìran olùkọ́ ará Iceland kan tí orúkọ rẹ̀ ń jẹ́ Sólveig, ẹni tí ó gbàgbọ́ pé ọjọ́ ọ̀la Sómálíà wà ní mímú àwọn ọ̀dọ́bìnrin rẹ̀ tó gbọ́n jùlọ kẹ́kọ̀ọ́. Ète rẹ̀ ni láti ṣẹ̀dá àjọṣepọ̀ ìgbà pípẹ́ fún àwọn ọ̀dọ́mọbìnrin Sómálíà láti kẹ́kọ̀ọ́ nípa ìmúpadàbọ̀sípò ilẹ̀ ní Iceland. Ṣùgbọ́n Sólveig jẹ́ ènìyàn tó mọ ohun tó ń ṣe; ó mọ̀ pé àwọn ọmọbìnrin náà nílò ẹ̀kọ́ jíjinlẹ̀ nínú èdè àti àṣà àjèjì lákọ̀ọ́kọ́. Nítorí náà, ó ti gba owó fún ètò "ìṣáájú" kékeré kan: ọ̀kan tàbí méjì lára àwọn ọmọbìnrin tí ó tayọ, láàárín ọmọ ọdún mọ́kànlá sí mẹ́tàlá, ni a óò yàn láti wá sí Iceland, gbé pẹ̀lú ìdílé kan, kí wọ́n sì lọ sí ilé-ìwé àdúgbò láti lè sọ èdè náà dáadáa kí àjọṣepọ̀ náà tó bẹ̀rẹ̀.

Ó jẹ́ ọ̀nà àbáyọ. Ó jẹ́ ìhámọ́ra. Kódà àgbàlagbà tó le jùlọ kò le tako ọlá Àjọ Àgbáyé.

Ó fi èrò náà lé ìdílé rẹ̀ lọ́wọ́ gẹ́gẹ́ bí iṣẹ́ ọlá, kì í ṣe ti àìgbọràn. Ó sọ̀rọ̀ nípa àǹfààní ńlá náà, ìgbéraga tí yóò mú wá fún orúkọ ìdílé wọn. Asha, tí ó ti di ọmọ ọdún mọ́kànlá tó gbọ́n yányán, lo àǹfààní náà, ó sì kẹ́kọ̀ọ́ àwọn ohun èlò ìforúkọsílẹ̀ náà. Ó kọ àpilẹ̀kọ kan tó lágbára lórí bí títún igi àkàṣíà ṣe lè dá aṣálẹ̀ dúró, kí ó sì gba ilẹ̀ oko fún àwọn darandaran. Ìforúkọsílẹ̀ rẹ̀, tí àwọn olùkọ́ rẹ̀ ti gbè sẹ́yìn, kò ní àtakò.

Ní ọ̀sẹ̀ díẹ̀ lẹ́yìn náà, lẹ́tà ìtẹ́wọ́gbà dé. Wọ́n ti yan Asha. Ìdílé tí wọ́n yàn fún un ní Reykjavik ni olùdarí iṣẹ́ náà fúnra rẹ̀, Sólveig, àti ọkọ rẹ̀, Gunnar, tí í ṣe ọ̀jọ̀gbọ́n ní Yunifásítì Iceland.

Amina sunkún, ọkàn rẹ̀ pínyà láàárín ìgbéraga ńlá fún àṣeyọrí ọmọbìnrin rẹ̀ àti ìbẹ̀rù àìsọnù rẹ̀ sí ayé kan tó tutù, tó sì jìnnà. Àwọn àgbàlagbà ń kùn, ṣùgbọ́n wọn kò lágbára lórí agbára Àjọ Àgbáyé àti ìpinnu Yusuf tí kò ṣeé yí padà, tó dàbí ìdáhùn àdúrà.

Fún Yusuf, ó jẹ́ ìṣẹ́gun ńlá, tó dákẹ́. Kò borí ogun rẹ̀ pẹ̀lú àṣà, ṣùgbọ́n ó ti ṣàṣeyọrí nínú ṣíṣe ètò ọ̀nà àbáyọ tí ó bọlá fún fún ọmọ ogun rẹ̀ tó ṣe iyebíye jùlọ. Ọmọbìnrin rẹ̀ kejì yóò lọ pẹ̀lú ara rẹ̀ àti iná rẹ̀ tí kò kú.

Àgbéyẹ̀wò: Orí Keji: Ètò Ìdarí

Apá 2.1: Túbú Àwùjọ àti Aṣenibí Tí Kò Fẹ́

Láti lóye ìdí tí ìyá kan bíi Amina fi lè gba pé kí wọ́n kọ ọmọ òun fúnra rẹ̀ nílà, a gbọ́dọ̀ lóye àwọn òfin líle ti túbú àwùjọ. Àwùjọ jẹ́ túbú, àwọn ọ̀pá rẹ̀ kì í ṣe irin, ṣùgbọ́n nǹkan kan tó lágbára jù bẹ́ẹ̀ lọ: òfófó, orúkọ rere, ọlá, àti ìtìjú. Nínú ètò yìí, iye obìnrin kan àti ipò ìdílé kan so mọ́ bí ó ṣe ń tẹ̀lé àwọn òfin tó.

Ìyá náà kì í ṣe ọlọ́nà túbú yìí; òun ni olùṣọ́ rẹ̀ tí a gbẹ́kẹ̀ lé jùlọ, òun fúnra rẹ̀ sì jẹ́ ẹlẹ́wọ̀n ayérayé. Wọ́n ti kọ́ ọ láti gbàgbọ́ pé àwọn ògiri náà wà fún ààbò àti pé iṣẹ́ rẹ̀ tó ga jùlọ ni láti mú ọmọbìnrin rẹ̀ ṣe tán fún ìgbésí ayé nínú túbú náà. Nínú ọgbọ́n àyídáyidà yìí, ìfẹ́ ni a fi hàn kì í ṣe nípa dídá ọmọ rẹ sílẹ̀, bí kò ṣe nípa rírí i dájú pé ó bá àwọn òfin inú túbú náà mu. Ọmọbìnrin tí a kò kọ nílà bíi Asha jẹ́ ìhalẹ̀mọ́ni—ó léwu fún ààbò, ó sì ń dojú kọ ìjìyà ikú nínú àwùjọ nípasẹ̀ ìyọkúrò. Fún Amina, ìrora abẹ fún ìgbà díẹ̀ jẹ́ owó tó tọ́ láti san láti yẹra fún ìyẹn. Ó jẹ́ ẹni tí a fìyà jẹ tó ń mú kí ìfìyàjẹ náà máa bá a lọ.

Ṣùgbọ́n ètò yìí kì í ṣe ọ̀kan. Bí ó tilẹ̀ jẹ́ pé àwọn ọkùnrin ni wọ́n jẹ anfaani rẹ̀ jùlọ, wọ́n tún lè jẹ́ ẹlẹ́wọ̀n nínú rẹ̀, tí àwọn òfin kan náà dè. Ìtàn Yusuf jẹ́ ti aṣenibí tí kò fẹ́. Ìṣọ̀tẹ̀ rẹ̀ kò wá láti inú èrò ìjáfáfá ti ìbáradọ́gba, bí kò ṣe láti inú ẹ̀bi jíjinlẹ̀, ti ara ẹni tí ó sọ owó ìdúró níbẹ̀ di èyí tí kò ṣeé fara dà.

Kò le gbógun ti àwọn ògiri túbú náà ní gbangba; ìyẹn yóò jẹ́ ìpara-ẹni nínú àwùjọ. Dípò bẹ́ẹ̀, ó gbọ́dọ̀ ṣiṣẹ́ láti inú, ní lílo ọgbọ́n ètò náà lòdì sí i. Ó lo àníyàn àwọn ọkùnrin nípa ìlera àti àṣeyọrí ọmọ láti dá ìdájọ́ dúró. Iṣẹ́ ìkẹyìn rẹ̀—lílo ètò UN—kì í ṣe títú túbú náà ká, bí kò ṣe iṣẹ́ ọnà ńlá ti ṣíṣe ètò ọ̀nà àbáyọ tí ó bọlá fún. Àǹfààní tó níyì jẹ́ kọ́kọ́rọ́ tó ṣí ilẹ̀kùn túbú kan.

Ètè Yusuf fi àwọn sísan tó wà ní ìpìlẹ̀ túbú náà hàn. Ó fi hàn pé ìrànlọ́wọ́ ọkùnrin ṣeé ṣe, ṣùgbọ́n ó sábà máa ń nílò àwáwí láti gba ojú láti tako ètò náà. Ètò UN kò fún Asha ní ẹ̀kọ́ nìkan; ó fún Yusuf ní ọ̀nà àbáyọ tí ó bọlá fún kúrò nínú yíyàn tí kò ṣeé ṣe, tí ó jẹ́ kí ó jẹ́ "bàbá rere" ní ojú àwùjọ rẹ̀ àti bàbá rere ní òtítọ́ inú ọkàn rẹ̀.